همانگونه که در این شکل دیده میشود، شاخصهای مورد استفاده در این گزارش در دو گروه کلی "ورودی نوآوری" و "خروجی نوآوری" دستهبندی شدهاند و رویهمرفته تصویر نسبتاً جامعی از جایگاه کشورها در نوآوری ارائه میکنند. به راستی نوآوری فرآیند پیچیدهای است و اندیشیدن در مورد شاخصهای مورد استفاده در این رتبهبندی گوشههایی از این پیچیدگی را نمایان میکند.
تعریف تکتک این شاخصها شیوه محاسبه رتبه کشورها بر اساس آنها از مهمترین و خواندنیترین بخشهای این گزارش ارزشمند است که متن کامل آن از این لینک قابل دسترس است. اما نگاهی به نتایج به دست آمده هم مفید است.
بر اساس شاخص جهانی نوآوری، نوآورترین کشورها به ترتیب عبارتند از سویس، سنگاپور، سوئد، فنلاند، انگلستان، هلند، دانمارک، هنگکنگ، ایرلند و آمریکا. به نظر میرسد که بر خلاف تصویر عمومی از بحران منطقه یورو، اوضاع کشورهای اروپایی از منظر نوآوری چندان بد نیست. در این رتبهبندی ایران در جایگاه صدوچهارم (104) قرار گرفته است. صرفنظر از این که جایگاه ایران به درستی محاسبه شده است یا خیر، (البته بعضی شاخصهای آشکارا موجب انحراف رتبه شدند مثلا اپلود فیلم در یوتیوب یکی از شاخصها است!!!) مطالعه دقیق این گزارش و شاخصهای آن و بررسی دقیق وضعیت ایران بر اساس آنها به تمامی دستاندرکاران و پژوهشگران سیاستگذاری علموفناوری کشور توصیه میشود.
از نکات قابل تامل و غیرمنتظره در این گزارش، دستاوردهای کشور عربستان در زمینه نوآوری است که توانسته این کشور را تا رتبه 48 بالا بکشد. () بخشی از این دستاوردها در قالب یک فصل از این گزارش آمده است. از دیگر نکات برجسته این گزارش، تاکید بر اهمیت روزافزون نوآوری باز و لزوم توجه به روابط و پیوند سازمانها و نهادها در سنجش نوآوری است.
به نظر میرسد که سیاستگذاران علم و فناوری کشور باید به تدریج از نگاه ساده و خطی به نوآوری گذر کرده و تنها بر شاخصهایی تکبعدی چون تعداد مقالات علمی چاپ شده در ژورنالها معتبر تاکید نکنند. الگوهایی جامع از این دست (که امکان مقایسه بینالمللی و منطقهای را هم فراهم میآورند) شاید بتوانند راهی به سوی تدوین و پیادهسازی سیاستهای علموفناوری هوشمندانه و موثرتر بگشایند.
منبع: همآفرینی